ၿခိိမ္းေျခာက္မႈ မ်ဳိးစုံေအာက္က သတင္းသမားဆု ျမန္မာရရွိွိ

ျမန္မာသတင္း (VOA)
By ေဒၚခင္မ်ဳိးသက္ အဂၤါ, 01 ဇြန္ 2010
ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံ အေျခစုိက္ ႏုိင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႕ႀကီးက ျမန္မာႏုိင္ငံက အလြတ္သတင္းေထာက္ သတင္းသမားေတြ အားလုံးအတြက္ ရည္ရြယ္ၿပီး Journalism under threat ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ဳိးစုံ ေအာက္က သတင္းသမားမ်ားဆုကို ခ်ီးျမႇင့္လိုက္ပါတယ္။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ မရွိဆုံးနဲ႔ သတင္း အေမွာင္ခ်ေလ့ရွိတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပဖုိ႔ စုိင္းျပင္းေနခ်ိန္ ဒီလုိ အေရးႀကီးတဲ့ ကာလမွာ ႏုိင္ငံတကာ သတင္းေလာကသားေတြ အားလုံး ျမန္မာသတင္းသမားေတြရဲ႕ အေရးကုိ အာ႐ုံစုိက္လာေစဖုိ႔ ရည္ရြယ္ၿပီး အခုလို ဆုခ်ီးျမႇင့္တာလို႔ Amnesty International ႏုိင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႕ႀကီးက ေျပာဆုိလုိက္ပါတယ္။ အျပည့္အစုံကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းၿပီး ေဒၚခင္မ်ဳိးသက္က တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ႏုိင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႕ႀကီးဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းက သတင္းသမားေတြရဲ႕ အေျခအေနကုိ မျပတ္ ေလ့လာေနတာမုိ႔ သူတို႔ဟာ နည္းမ်ဳိးစုံနဲ႔ ဖိႏွိပ္မႈကို ႀကံ့ႀကံ့ခံႏုိင္ၿပီး အႏၲရာယ္ကို မမႈဘဲ သတၱိရွိရွိနဲ႔ ျပည္တြင္းက သတင္းမွန္ေတြ ကမၻာကသိေအာင္ ေျပာျပႏုိင္တဲ့သူေတြမို႔ အခုလို ဂုဏ္ျပဳတာလုိ႔ ၿဗိတိန္အေျခစုိက္ AI အဖြဲ႕ရဲ႕ ျမန္မာ့အေရး တာ၀န္ခံ ဘာရက္တီကြာက ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာႏုိင္ငံထဲက သတင္းသမားေတြဟာ ေန႔တုိင္းလုိလိုပဲ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ရင္တမမနဲ႔ စုိးရိမ္ေၾကာက္လန္႔ေနရတဲ့ ၾကားကပဲ ျပည္တြင္းမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနတယ္ ဆုိတာကို ေျပာျပဖုိ႔ သတၱိရွိရွိ ႀကိဳးစားေနၾကတာကို က်မတုိ႔က ဂုဏ္ျပဳတဲ့ အေနနဲ႔ ဒီဆုကို ခ်ီးျမႇင့္တာပါ။”
သတင္းမွန္ ထုတ္ေဖာ္ ေရးသားမိသူေတြဟာ ေထာင္ဒဏ္ႏွစ္ရွည္ က်ခံရတာမ်ဳိး ရွိသလို ပုံစံမ်ဳိးစုံနဲ႔ ဖိႏွိပ္မႈေတြ ခံေနရၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ဆုံးပါးေနတဲ့ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံ ျဖစ္ေနတာကို အားလုံးက သတိျပဳလာေစခ်င္တယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာႏုိင္ငံထဲမွာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ၂,၂၀၀ ရွိေနၿပီး အဲဒီထဲမွာ သတင္းသမားက ၄၀ ရွိေနပါတယ္။ သူတုိ႔ဟာ သတင္းထုတ္ျပန္မႈေၾကာင့္ ၿငိဳးေတးတာ ခံရၿပီး လြတ္မယ့္ရက္ကုိလည္း အာမခံႏုိင္တဲ့ အေျခအေနမွာ မရွိပါဘူး။ ဒါဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံထဲမွာ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိခြင့္ မရွိဘဲ ထုတ္ေျပာခဲ့ရင္ အျပစ္ေပးတာ ခံရတဲ့ အေျခအေနပါ။”
ဒီအေျခအေနမ်ဳိး ရွိေနတဲ့ သတင္းအေမွာင္ခ်ေလ့ရွိတဲ့ ႏုိင္ငံမွာ ဒီႏွစ္အတြင္း ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပဖုိ႔ ျပင္ေနတာမို႔ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေရႊ၀ါေရာင္ ေတာ္လွန္ေရးတုန္းကလို၊ နာဂစ္ ဆုိင္ကလုန္းဒဏ္ ခံခဲ့ရတဲ့ အခ်ိန္တုန္းကလုိ သတင္းသမားေတြအတြက္ အႏၲရာယ္ႀကီးတဲ့ အေျခအေနမွာ ႀကဳံေနရတာကို ကမၻာက သိေစခ်င္တာမုိ႔ ျမန္မာသတင္းသမားေတြကုိ အခုလို ဆုခ်ီးျမႇင့္ ဂုဏ္ျပဳတာလုိ႔လည္း ေျပာပါတယ္။
“ဒါဟာ အႏၲရာယ္ၾကားက သတင္းသမားေတြရဲ႕ သတၱိရွိမႈကို ပုံစံအသစ္နဲ႔ Amnesty International က ဂုဏ္ျပဳတာမ်ဳိးပါ။ ဒီအခ်ိန္ဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံထဲမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပဖို႔ လုပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မို႔လည္း သိပ္ကုိ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေန႔ ဆုေပးပြဲကို တက္ေရာက္လာသူေတြနဲ႔တကြ သတင္းသမားေတြ အားလုံး ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းက သတင္းသမားေတြကုိ အာ႐ုံစုိက္လာေစဖုိ႔အတြက္ အခ်ိန္တန္ၿပီလို႔ က်မတို႔ ယူဆပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းက လူထုအေနနဲ႔လည္း က်မတုိ႔ သူတုိ႔နဲ႔အတူ ရပ္တည္ေနပါတယ္ ဆုိတာကို သိေစခ်င္ပါတယ္။”
ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ဳိးစုံေအာက္က သတင္းသမားမ်ားဆု ခ်ီးျမႇင့္ပြဲကို ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံ လန္ဒန္ၿမိဳ႕မွာ ဇြန္လ ၁ ရက္ေန႔ညက က်င္းပခဲ့ၿပီး ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာန ကိုယ္စားလွယ္ အပါအ၀င္ ဧည့္သည္ေတာ္ ၄၅၀ ေက်ာ္ တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ သတင္းသမားမ်ား ကိုယ္စား ဆုတက္ေရာက္ယူခဲ့တဲ့ ဘီဘီစီ ျမန္မာပုိင္းဌာနက ေဒၚနီတာေမကုိ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းရာမွာ သူက အခုလို ေျပာပါတယ္။
“သတင္းသမားေတြ အေနနဲ႔ သူတို႔ သတင္းပို႔ေပးတာေတြ၊ သူတုိ႔ သတင္း ျဖန္႔ေနတာေတြကုိ အစုိးရ အာဏာပုိင္ေတြ သိရင္ သူတုိ႔ကုိ ဖမ္းခ်ဳပ္တာေတြ၊ ႏွိပ္စက္ ညႇဥ္းပန္းတာေတြ၊ ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္ေတြကို ခ်ပစ္တယ္။ ဒီေလာက္ အႏၲရာယ္ေတြ မ်ားတဲ့ ၾကားထဲကေန သတင္းကို ျဖန္႔ျဖဴးရမယ္၊ သတင္း အေမွာင္ခ်ထားတာေတြကုိ တြန္းလွန္ရမယ္ဆုိတာ သတင္းသမားေတြရဲ႕ ခံယူခ်က္ပဲ။
“ဒါေတြကို ျဖန္႔ျဖဴးေပးႏုိင္ေအာင္ သူတို႔က သူတုိ႔ဘ၀ေတြကို အနစ္နာခံတယ္၊ သူတုိ႔မိသားစုေတြကုိ အဆုံး႐ႈံးခံၿပီးေတာ့ သတင္းေတြ ေပးပုိ႔ၾကတယ္၊ သတင္းေတြ ျဖန္႔ၾကတယ္။ အဲဒီလူေတြကုိ အခုလို Amnesty International အဖြဲ႕ႀကီးကေန အသိအမွတ္ျပဳတယ္ဆုိတာ က်မ အရမ္းကို ဂုဏ္ယူပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ သတင္းသမား အသစ္ေတြ အမ်ားႀကီး ေပၚလာႏုိင္မယ္လုိ႔လည္း ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ ဒီဆုကိုလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံက သတင္းေထာက္ေတြ ကုိယ္စား တက္ယူခြင့္ ရတဲ့အတြက္လည္း က်မ ဂုဏ္ယူလုိ႔ မဆုံးပါဘူးရွင္။”
ျမန္မာႏုိင္ငံက သတင္းေထာက္ေတြလုိ႔ ေျပာေတာ့ ဘယ္လုိ သတင္းေထာက္မ်ဳိးကို သူတို႔ ရည္ရြယ္ၿပီးေတာ့ ဒီဆုကို ေပးတာပါလဲ။
“တခ်ဳိ႕သတင္းသမားေတြက်ေတာ့ ျပည္တြင္းမွာ တကယ္ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ သတင္းေတြ၊ ဥပမာ ဗုံးေပါက္တာေတြ၊ မီးေလာင္တဲ့ ကိစၥေတြ၊ အခု ေရရွားပါးတဲ့ ကိစၥေတြ၊ ဒီသတင္းကုိ လုိက္ၿပီးေတာ့ သူတုိ႔က ျပင္ပ သတင္းဌာနေတြကုိ ေပးပုိ႔ၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕သတင္းေထာက္ေတြဆုိရင္ သတင္းေထာက္နာမည္ မခံပါဘူး။ ဗြီအိုေအကုိ ပို႔တယ္၊ အာအက္ဖ္ေအကို ပို႔တယ္၊ ဘီဘီစီကုိ ပို႔တယ္၊ ဒီဗြီဘီကို ပို႔တယ္။ ဒီသတင္းေထာက္ေတြက သူတို႔ဟာ သူတုိ႔ သတင္းသမား ျဖစ္လုိ႔ျဖစ္မွန္းေတာင္ မသိၾကဘူး။ ဒီၾကားထဲကေန သူတို႔ဘ၀ေတြကို အနစ္နာခံၿပီးေတာ့ ကမၻာက သိပါေစ၊ ျပည္သူေတြ သိၾကပါေစဆုိၿပီး၊ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ျပင္ပ သတင္းဌာနေတြကလည္း ဒီသတင္းေတြကို ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းကုိပဲ ျပန္ၿပီး လႊင့္ထုတ္ေပးတာေလ။
“အဲဒီအခါမွာ ေအာ္ ငါတုိ႔တုိင္းျပည္မွာ ဒါေတြ ျဖစ္ေနပါလား၊ သတင္းစာထဲမွာ မပါပါလား၊ သူတို႔ သိခြင့္ေတြ ရသြားပါတယ္။ အဲဒီ အလြတ္ သတင္းေထာက္ေတြ၊ သတင္းသမားမွန္း မသိတဲ့ သတင္းသမားေတြကိုလည္း ဂုဏ္ျပဳတဲ့ စာရင္းထဲမွာ ထည့္ထားပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ Amnesty International အေနနဲ႔ တဦးခ်င္းရယ္လို႔ မသတ္မွတ္ေတာ့ဘဲနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံက သတင္းသမားေတြ၊ သတင္းေထာက္ေတြ ဆုိၿပီးေတာ့ အားေပးတဲ့ အေနနဲ႔၊ အသိအမွတ္ျပဳတဲ့ အေနနဲ႔ ဒီဆုကို ခ်ီးျမႇင့္တာပါ။”
ေဒၚနီတာေမ ေျပာျပသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။